Bis-architectuurwedstrijd: ‘zichten’
In 2015 ontvingen wij een record aantal inzendingen voor onze jaarlijkse bis-architectuurwedstrijd. Met het thema ‘zichten’ sneden we opnieuw een actueel onderwerp aan: de scheiding tussen interieur en exterieur. De wisselwerking tussen zichten binnen en buiten stuurt het gedrag van de ‘gebruiker’, het geeft vorm aan de ontmoeting, het werken, lezen, genieten, kijken, dromen … Bis ging i.s.m. de Orde van Architecten – Vlaamse Raad in 2015 op zoek naar architectuurprojecten, nieuwbouw en renovaties, waarin het raam een bijzondere rol speelt en waarin de openingen in gevels en wanden het project helpen initiëren, ordenen en sturen.
Winnaar 1: Stedelijk eiland
Woning SSK in de stad met een eurometropolitane droom – Kortrijk
Architect: De Baes & Van Noten architecten
Foto’s: Filip Dujardin en Frans Parthesius
Woning SSK confronteert het oude stadsweefsel met het verlangen naar een groter geheel. De woning komt los van zijn context maar zit er tegelijkertijd in gevangen. Het kavel in een oude arbeidersbuurt in de Kortrijkse binnenstad zet aan tot nadenken over de intrinsieke waarde van dit stadsweefsel. Moet hier verbouwd worden, of ingebreid, of is tabula rasa een betere strategie?
Woning SSK combineert deze verschillende mogelijkheden. Ze koppelt los van de bestaande gevellijn zodat op deze oppervlakte een volume kan worden gecreëerd dat beantwoordt aan hedendaagse eisen. De façade wordt als gebaar van integratie gereconstrueerd en dient tegelijkertijd als buffer.
Binnen het plot ontstaat op die manier een ongeremde vrijheid. Het gebouw, het “beschermd volume” kan zo worden geoptimaliseerd en georiënteerd. Iedere vierkante meter telt mee. De restruimten worden vooraan en achteraan groene patio’s. Vooraan integreert dit groen met de straat, waar elders grotendeels gesloten gevels de straat inert maken.
Foto: De Baes & Van Noten architecten – Filip Dujardin
De nieuwe voorgevel is begrensd maar open. De achterliggende glasgevel vormt enkel een fysieke bescherming. De grens tussen woning en stad is in woning SSK onbestaande.
Foto: De Baes & Van Noten architecten – Filip Dujardin en Frans Parthesius
Winnaar 2: Verfijnde parel
Een woning als elegante schakel tussen hoogbouw en laagbouw
Architect: Dhooghe & Meganck ingenieur-architecten
Foto’s: Filip Dujardin
Het project betreft een uitbreiding aan een rijwoning op een zeer specifiek perceel, met even bijzondere randvoorwaarden. Het huis staat letterlijk met haar ene schouder te leunen tegen een gigantisch appartementsblok uit de jaren zeventig en met haar andere schouder neergedrukt door de lage tuinmuur van de buur.
Foto: Dhooghe & Meganck ingenieur-architecten – Filip Dujardin
Het bestaande ‘hoofd’ van de woning kijkt zijdelings op straat en door een sterke knik in het plan ligt de woning met haar rug geplooid tegen het appartementsgebouw.
Die schijnbare, fysisch sterk voelbare ‘moeilijkheden‘ worden gezien als opportuniteiten die het concept bijna natuurlijk hebben doen ontstaan. Het samenbrengen van de verschillende randvoorwaarden van de site, het programma en de oriëntatie, hebben gezorgd voor een zeer specifiek gebouw. Het is allesbehalve generiek, maar zeer genereus.
Het plan en de snede kunnen gelezen worden als een vertaling van de manier waarop licht en zicht in elke ruimte wordt gecapteerd. Welk licht en zicht op welk moment aanwezig moet zijn, bepaalt de structuur en het plooien van de ruimte, en is als het ware natuurlijk gegroeid.
Zo ontstaat op de eerste verdieping een cascade aan zichten die zich sluit naarmate men de ruimte instapt en terugkijkt. Op het gelijkvloers daarentegen opent de ervaring van licht en zicht zich naar boven en naar achter toe zodat je stapsgewijs en niet in één aanblik de grenzen ontdekt. Eén raam neemt geen zicht, maar verdeelt het zicht in vlakken (met figuurglas) uit respect naar de buur toe.
Gezien de gevoeligheid van zowel het architectenbureau als de bouwheer aan de aanwezigheid van het ‘getal’ in de werken van Bach, is de verdeling van dit glasraam gebaseerd op zijn Suite no 1 in G Major, prélude.
De verdieping wordt gedragen door Kerto-spanten die op de tekentafel zijn ontstaan en op maat gemaakt zijn. Ze tonen letterlijk de verdeling van de op te nemen krachten.
De vormgeving van de ramen zelf komt voort uit het volgen van de daklijnen zodat het leunen tegen de hoge appartementswand en het knielen naar de tuinmuur toe duidelijk aanwezig blijft en er niet vervallen wordt in een massief volume met raamopeningen.
Het geheel is op deze wijze een bijna absolute vertaling van de inherente kwaliteiten van de plek.
Foto: Dhooghe & Meganck ingenieur-architecten – Filip Dujardin
Winnaar 3: Leven aan de haven
Vista’s op de oude dokken – Gent
Architect: Graux-Baeyens architecten
Foto’s: Filip Dujardin
Dit 19e eeuwse hoekhuis is gelegen aan de Voormuide en heeft een uniek zicht op de oude dokken van Gent. Bij de aanvang der werken werd deze uitgeleefde woning ontdaan van al het overtollige. Zo werd enkel de essentie overgehouden: de façade, het trappenhuis en het dakspant. Deze overgebleven elementen omhullen de nieuwe ruimtes als een ruwe mantel. De cluster van gestapelde nieuwe kamers is opgevat als een witte sculptuur waarbij strategische uitsparingen zijn voorzien. Dit levert de bewoner per niveau verrassende contrasten op tussen de oorspronkelijke en nieuwe elementen.
De functies zijn ten opzichte van een klassieke rijwoning omgedraaid. Op het gelijkvloers, het donkerste niveau van de woning met de meeste inkijk, bevinden zich de slaapkamers. Door de living te voorzien op de eerste verdieping te voorzien krijgt deze ruimte een onbelemmerd zicht op het watervlak. Op de bovenste verdieping bevinden zich de keuken, berging en eetplaats. Het bestaande dak is deels ingekort ten voordele van een omsloten zonneterras.
In dit project is een hechte relatie met de stedelijke context opgezocht. Een interactie die zich vertaalt door gevarieerde raamopeningen op ieder niveau dewelke telkens de focus leggen op deelaspecten van de omgeving.
Foto: Graux-Baeyens architecten – Filip Dujardin
Op het gelijkvloers verwelkomt de pivoterende deur de bewoners. Vanuit de inkomhal krijgt men een zicht op het steegje en de tuin van de buur. Eenmaal op de eerste verdieping is er een vierkante raamopening gecreëerd in de voorgevel dat het watervlak inlijst. Dit canvas maakt integraal deel uit van de living door haar diepte, verhoog en uitzicht. Een eigen plek binnen de ruimte. In de keuken, op de tweede verdieping, is er geopteerd om de bestaande raamopeningen te behouden. Dit resulteert in een aantal fragmentarische neerwaartse vista’s, op de omgeving. Vanop het verhoogde terras vormt de gevel een borstwering en geeft de bezoeker een panoramisch zicht op de dokken.
Foto: Graux-Baeyens architecten – Filip Dujardin
Winnaar 4: Sporten in het bos
Een sporthal één met de omgeving – Ukkel
Architect: URA Yves Malysse Kiki Verbeeck
Foto’s: Filip Dujardin
Er werd gevraagd om een nieuwe sportruimte te ontwikkelen voor het atheneum van Ukkel als extra volume voor de school. URA is gefascineerd door het omliggende bosgebied en gaat op zoek naar een specifieke plek in het bos om verschillende elementen met elkaar te confronteren: gebouw en omgeving, open en gesloten, bomen en reliëf, materialiteit en transparantie, ruimte en gebruik. Confrontaties die vervolgens gematerialiseerd worden in één gebouw.
Foto: URA Yves Malysse Kiki Verbeeck – Filip Dujardin
Door de sportzaal los te koppelen van de school en het vrij neer te planten in het bos, krijgt het complex een heel eigen karakter: transparantie en abstractie worden opgenomen in de eigenheid van de plek.
Het gebouw is half ingegraven, wat zorgt voor een dubbele materialisering in de gevels. Een massieve betonnen keermuur staat tegenover een verticale geleding van de houten structuur.
Het “gaan sporten”, “stappen naar het gebouw”, “in weer en wind”, “de heuvel op en tribune af” om tussen een vermaterialiseerde bomenstructuur te belanden, doet leerling en leerkracht terug confronteren met de wetmatigheden van de natuur.
Foto: URA Yves Malysse Kiki Verbeeck – Filip Dujardin
Winnaar 5: Paradijselijke schuur/atelier
Architect: Lens°ass architecten
Foto’s: Bieke Claessens
Een oude, bijna bouwvallige schuur wordt verbouwd tot schildersatelier: een oneindigheidsteken als grondplan, dikke isolerende binnenmuren die aansluiting zoeken met aanwezige stalraampjes en poorten, een geïsoleerd binnen plat dak, met in de beide einden een mega grote dakkoepel. Glazen dakpannen aan de noordzijde (atelierruimte), glazen dakpannen aan de zuidzijde (bibliotheek). In de bibliotheek staat een klimstoel, zodat de bouwheer bovenop zijn boeken en wijsheid, met het hoofd “in de wolken”.
De buitenmuren van de rechthoekige schuur bleven behouden en doen dienst als omhulsel voor een nieuwe constructie. Die heeft een achtvorm waardoor de witgepleisterde ruimte haast iets sacraals krijgt. “De binnenconstructie bestaat uit isolerende ytong stenen. Zo fungeert ze niet alleen als binnenisolatie maar konden we het landelijke karakter van de tuin behouden want buiten is het schuurtje haast onveranderd. De gebogen ruimte omarmt je en doet de ruimte groter lijken. Het licht dat binnenvalt door de koepels creëert een meditatieve atmosfeer. De oorspronkelijke ramen omkaderen het uitzicht op de tuin.
Foto: Lens°ass architecten – Bieke Claessens
Foto: Lens°ass architecten – Bieke Claessens
Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief en laat je inspireren door nog meer buitengewone architecturale projecten.
